Nhạc sĩ Y Vân - cây 'đại thụ' của nền 'tân nhạc' Việt Nam

Nguyễn Đắc Hải, 16/09/2021 | 08:08

(Nguoinoitieng.vn) – Y Vân là một nhạc sĩ tiêu biểu của nền Tân nhạc Việt Nam từ cuối thập niên 1950 đến 1990. Nhiều sáng tác của ông đã trở thành bất hủ, sống mãi với thời gian và được biểu diễn bởi các ca sĩ nổi tiếng hiện đại.

Nhạc sĩ Y Vân - cây ‘đại thụ’ của nền ‘tân nhạc’ Việt Nam. — *Nhạc sĩ Y Vân – cây ‘đại thụ’ của nền ‘tân nhạc’ Việt Nam.*

Y Vân – người nhạc sĩ tài năng đa tình của nền nhạc Tân Việt

Vốn mang trong mình dòng máu nghệ sĩ và sự lãng mãn, Y Vân thuở thiếu thời từng theo học nhạc với giáo sư – nhạc sĩ Tạ Phước và tập tành sáng tác từ rất sớm.

Tuy hoàn cảnh khó khăn, mồ côi cha, nhà nghèo, cả nhà nhạc sĩ phải dắt díu nhau nương náu trong một túp lều xiêu vẹo ở ngõ chợ Khâm Thiên, ông rất thương mẹ và các em, chính vì vậy ông ông phải đi dạy đàn để nuôi gia đình.

*Vì khó khăn nhạc sĩ Y Vân đi dạy đàn để nuôi gia đình.*

Cuộc đời Y Vân là những chuỗi ngày vất vả, nhưng chưa khi nào dòng máu âm nhạc trong ông nguội tắt. Năm 1945, ông vào Nam tiếp tục sáng tác, chơi nhạc, hòa âm và dạy nhạc, ngoài ra còn viết sách dạy nhạc và đàn guitar.

Thời gian này đánh dấu sự bứt phá tư duy âm nhạc mới của ông khi ông còn là người đi tiên phong cho dòng nhạc nhẹ với những giai điệu chachacha, disco…đầu tiên tại Việt Nam. Các tác phẩm bất hủ như “60 năm cuộc đời”, “Sài Gòn”, “Ảo ảnh”… được ra đời trong thời gian này.

*Tác phẩm bất hủ Sài gòn của nhạc sĩ Y Vân.*

Thời gian sau năm 1975, ông tham gia Đoàn ca nhạc Hương Miền Nam,nhận viết nhạc cho nhiều nguồn: viết nhạc phim, nhạc nền cho sân khấu… Ông làm việc cật lực bất kể ngày đêm để tạo cuộc sống tương đối cho gia đình. Ông tham gia viết nhạc phim mà nổi tiếng nhất là tác phẩm “Như bầy sơn ca” trong bộ phim thiếu nhi “Sơn ca trong thành phố”.

*Sau năm 1975, nhạc sĩ Y Vân tham gia đoàn ca nhạc Hương Miền Nam (Y Vân ở giữa đang chơi đàn).*

Với những thành công nổi bật trong âm nhạc, ít người biết rằng, đằng sau một nhạc sĩ tài ba đó là một tâm hồn nghệ sĩ thực thu. Những sáng tác của ông phảng phất chính tâm tư con người trong ông, chính tình yêu là cội nguồn của những cảm xúc giúp ông thăng hoa trong âm nhạc.

Nhạc sĩ Y Vân hiểu rõ công việc sáng tác của ông không đủ khả năng tạo ra kinh tế nhưng chưa bao giờ ngừng đam mê với những phím đàn, nốt nhạc.

Cái tên Y Vân có nghĩa là “Yêu Vân”, tên tiểu thư Tường Vân – người yêu đầu tiên của ông, chính là ví dụ cụ thể nhất cho sự đa tình trong con người người nhạc sĩ này. Ông chọn tên này từ khi chuyện tình đã tan vỡ như một sự trân trọng và lưu giữ tình yêu đầu đời ấy. Một số ca khúc của ông đã được viết về mối tình này như: Đò nghèo, Ảo ảnh, Nhạt nắng…

Về sau này, nhạc sĩ Y Vân có 2 đời vợ và 8 người con. Bà Trần Thị Minh Lâm chính thức đến với nhạc sĩ Y Vân do vợ trước của nhạc sĩ Y Vân trực tiếp đi hỏi cưới. Bên chiếc máy may nhỏ, mỗi ngày bà tận tụy từng mũi kim đường chỉ để làm điểm tựa cho ca khúc của Y Vân tiếp tục bay cùng năm tháng.

Bà rạch tòi: “Y Vân viết khoảng 200 ca khúc, tui đã đi đăng ký bản quyền 136 bài. Mong ước lớn nhứt của tui là có thể in một tuyển tập ca khúc Y Vân thật đầy đủ!”. Trong ký ức của bà vẫn còn nguyên tấm lưng gầy gò của nhạc sĩ Y Vân bên ngọn đèn đêm âm thầm viết nhạc. Hơn ai hết, bà hiểu ông viết ca khúc và viết nhạc phim giữa cái xóm lao động nghèo trên đường Trần Huy Liệu, quận 3, TP HCM không chỉ bằng đam mê mà còn bằng trách nhiệm của một người chồng, người cha.

Ông mất vào năm 1992, hưởng thọ 60 tuổi (đúng như dự đoán của ông trong bài 60 năm cuộc đời)

Y Vân – Người nghệ sĩ đa tài trong nhiều lĩnh vực

Trong các tác phẩm để đời của ông không thể không nhắc đến bài hát “Lòng mẹ” sáng tác năm 1957, nổi tiếng và được xem như một trong những ca khúc tiêu biểu, sâu sắc và thiêng liêng nhất về tình mẹ. Từ đó đến nay, bài hát đã được nhiều ca sĩ thể hiện, vì thế nó còn là một bài hát rất quen thuộc với người Việt Nam từ ngày ra đơì đến bây giờ.

Lòng Mẹ - sáng tác để đời của nhạc sĩ Y Vân. — *Lòng Mẹ – sáng tác để đời của nhạc sĩ Y Vân.*

Ngoài âm nhạc, Y Vân còn tham gia vào nghiên cứu và siêu tầm tài liệu, bài hát, nhạc cổ, từng địa phương…trong sự án “Dân ca ba miền” cùng Nguyễn Văn Đông. Dự án bao gồm 20 tiết mục chia đều cho ba miền và đã được phát hành trong nước trong băng/đĩa Continental 6. và bản tiếng Anh với tên gọi Vietnamese Traditional Songs để tặng tòa đại sứ các nước và các cơ quan văn hóa Việt Nam ở nước ngoài.

Khánh Ly hát Lòng mẹ trước năm 1975.

Tác phẩm này gây tiếng vang lớn và được tổ chức Unesco khích lệ, hỗ trợ chuyên gia giúp củng cố hồ sơ di sản văn hóa thế giới. Tuy nhiên do sự kiện 30-4-1975 nên chưa thực hiện được.

Nhạc sĩ Y Vân còn chứng minh tài năng của mình khi cho ra đời 2 đầu sách:

Tự học Tây Ban Cầm (nhạc thời trang – nhạc Jazz) viết chung với Lan Đài. Đây được nhận xét là: “Một công trình nghiên cứu và biên soạn công phu có đầy đủ những tiết điệu tân kỳ sẽ làm vừa lòng quý bạn yêu nhạc thời trang và nhạc Jazz.”
Tự học Tây Ban Cầm (phương pháp Flamenco) viết chung với Lan Đài, là tuyển tập phương pháp dễ hiểu và đầy đủ nhất gồm 36 bài tập cần thiết để quý bạn luyện tập về lối chơi đặc biệt Tây Ban Nha này và 5 nhạc phẩm Việt Nam, ngoại quốc chọn lọc soạn riêng cho độc tấu và hòa tấu theo lối Flamenco.